Một nghiên cứu được công bố gần đây do Đại học Oxford thực hiện đã cho thấy hơn 47% công việc tại Mỹ đang bị đe dọa sẽ bị thay thế hoàn toàn bởi máy tính trong vài thập niên tới. Điều này sẽ dẫn đến hàng triệu người lao động có thể sẽ không có việc làm trong tương lai. Do đó, mối quan tâm hàng đầu hiện nay là người lao động cần phải có những kỹ năng gì để có thể tồn tại trong thị trường lao động bị cạnh tranh bởi công nghệ cao ở một tương lai không xa?
Xu hướng chủ yếu ngày nay là máy móc thiết bị thông minh sẽ dần thay thế con người trong công việc. Ai lại cần một tài xế xe bus hay xe tải trong khi những chiếc xe tự chạy đã có thể thay thế con người. Hàng nghìn công nhân có cần thiết để sửa chữa xe hơi trong khi đã có các cánh tay robot với đầy đủ các cảm biến.
Không chỉ công nghệ thay thế công nhân, ảnh hưởng đến sự chuyển dịch các ngành kinh tế mà nó còn đòi hỏi người lao động phải luôn học hỏi các kỹ năng mới nhằm theo kịp sự phát triển của khoa học kỹ thuật. Nếu lạc hậu so với công nghệ và không có các kỹ năng cần thiết, người lao động có thể đối mặt với nguy cơ thất nghiệp lớn trong tương lai không xa.
Charles Fadel, người sáng lập Trung tâm nghiên cứu và đào tạo nhân lực cho người lao động, đồng tác giả quyển sách "Kỹ năng thế kỷ 21" cho biết: "Cuộc cách mạng công nghiệp, tiếp theo là cuộc cách mạng kỹ thuật số đã đặt ra yêu cầu phải tái đào tạo và nâng cao các kỹ năng làm việc của người lao động." Đây là phát biểu của Fadel tại buổi hội đàm giữa các nhà kinh tế, đại diện doanh nghiệp và các chuyên gia nguồn nhân lực đến từ Bắc Mỹ và Châu Âu nhằm thao luận về ảnh hưởng của khoa học công nghệ đối với thị trường lao động.
Trách nhiệm đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thuộc về cả Chính phủ các nước lẫn những tổ chức sử dụng lao động. Tuy nhiên, các hệ thống giáo dục hiện nay tại nhiều nước vẫn chưa bắt kịp sự tiến bộ nhanh chóng và phức tạp của khoa học công nghệ ngày nay. Bên cạnh đó, các công ty cũng không muốn chi nhiều ngân sách để đào tạo nguồn nhân lực do điều này vẫn không tạo nên nhiều lợi ích thực sự cho công ty. Chính vì vậy, các công nhân phải tự rèn luyện kiến thức và kỹ năng của mình nhằm đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp ngày càng tăng cao.
Nhận thấy được vấn đề cấp bách trên, một số quốc gia đã đưa ra một giải pháp để chủ động giải quyết vấn đề. Trong năm 2014, Chính phủ Anh yêu cầu học sinh phải học lập trình phần mềm ngay từ khi bước vào trường tiểu học. Học sinh sẽ liên tục học lập trình từ 5 tuổi cho đến ít nhất là 16 tuổi. Đây là quốc gia đầu tiên đưa lập trình vào một môn học chính thức trong hệ thống giáo dục.
Tại nhiều nơi trên thế giới, người lao động phải chủ động nâng cao tay nghề của mình để thích nghi với những công nghệ mới. Tuy nhiên, không phải ai cũng có khả năng tự học tập. Thậm chí một số người cảm thấy không cần thiết hoặc không có thời gian và điều kiện để tự học. Fabio Rosati, giám đốc điều hành của thị trường việc làm tự do online Elance cho biết các nhu cầu sử dụng lao động có nhiều kỹ năng IT sẽ tăng cao trong 2, 3 năm sắp tới.
Lucilla Sioli, chủ tịch Ủy ban khoa học công nghệ kỹ thuật số Châu Âu cho biết: "Một lý do khiến nhiều người không muốn học tập ngành ICT chính là các kỹ năng thay đổi quá nhanh. Đó không phải là vấn đề người học lười biếng, đơn giản chỉ vì tốc độ phát triển quá nhanh của công nghệ vô hình chung đã tạo một áp lực rất lớn đối với người lao động trong lĩnh vực này."
Đây chính là khía cạnh về tâm lý và cảm xúc của những người lao động trong lĩnh vực công nghệ thông tin hiện nay. Họ luôn sợ sẽ bị tuột lại phía sau đối với công nghệ.
Sonny Tambe, giáo sư chuyên ngành quản trị nguồn nhân lực tại Đại học kinh tế Stern, New York cho biết: "Chúng ta đang chứng kiến sự thiếu hụt trong lực lượng lao động trong lĩnh vực IT. Điều gì sẽ xảy ra khi 1 kỹ sư đã bước sang độ tuổi 40? Hãy đến thung lũng Sillicon và chứng kiến sự hoảng sợ của một số người làm việc tại đây. Đây thật sự là một chuyện cổ tích nổi lên trong thế giới công nghệ cao."
Về mặt lý thuyết, thị trường nguồn nhân lực cần phải giải quyết vấn đề trên một cách cụ thể. Việc chuyển dịch kinh tế đã là vấn đề của quá khứ, giờ đây phải giải quyết vấn đề về trả tiền lương xứng đáng cho những người lao động có thể đáp ứng được các kỹ năng mà công việc công nghệ cao đòi hỏi. Bất công trong việc trả lương vẫn còn diễn ra tại nhiều nơi. Hơn nữa, việc đào tạo lao động công nghệ cao vẫn còn quá chậm và không đồng đều khiến người lao động không thể bắt kịp các nhu cầu của công việc.